Peki bütün bunlar varken, birbiriyle çelişiyor gibi gözüken bu hükümlerden hangisi doğru diye sorulabilir. İslam dini genel kanının aksine, esnek bir dindir. Temel referans noktaları belirlenmiş olmakla birlikte, ayrıntıda birçok alan günün şartlarına ve yine bu temel referanslara uygun olarak içtihat müessesesi işletilerek belirlenebilir. Yine birçok alan, yapılıp yapılmamasında herhangi bir sakıncanın bulunmadığı “mübah” sınırları içerisindedir. Yine bilinenin aksine bu geniş alandaki ayrıntıların belirlenmesinde örf-adetler de etkilidir. Nasıl davranacağınızı belirlerken bütün bunların çok iyi analizi gereklidir. İfrat ya da tefrit değil orta yoldur önerilen… Bugün mesela DAEŞ’e gönül vermiş birisine sorsanız tek bir seçenek vardır; o da dinden kendi anladığı… Aslında değişik yoğunluklarda bugün bir çok kişi ve fırka için de söz konusudur bu…

Ha bir de; fetva, takva, vera vardır…

İ’sar vardır, ‘birr’ vardır… Zekât vardır, sadaka vardır, sadaka-i cariye vardır… Bunlar sürekli daha iyiye talip olma ile ilgili kişi hayatındaki ‘hareket alanı’dır. Önemli olan sahip olduğunuzu düşündüğünüz zenginliğin paylaşımında gösterdiğiniz hassasiyettir. Eğer ‘verebiliyorsanız’, ‘terk edebiliyorsanız’ sorun yok demektir. Burası bir anlamda da çok tehlikeli bir alandır. Efendimiz insanın ayağını kaydıran üç şeyden birisi olarak bahsetmiştir maldan, paradan, zenginlikten… Belki de bir lokma bir hırka yaşayanlar bu tehlike ile muhatap olmak istemediği için böyle yaşamayı tercih ediyorlardır. Bu anlamda duruma göre zayıf müslüman olarak bile nitelendirilebilirler. Kim bilir dünya hayatı için bu kadar cazip bir şeyi elinin tersiyle ittiği için de güçlü müslüman… Belki de en iyisi Hz. Ebu Bekir gibi, Hz. Osman gibi hem zengin olup hem sade, yarı aç yarı tok yaşamaktır. 
(yarın da devam edelim inş…)