31 Ağustos 1913 tarihinde kurulan bu devlet, kısa varlığına rağmen tarihin ilk Türk Cumhuriyeti unvanını alarak adını tarihe altın harflerle yazdırdı.

Batı Trakya Cumhuriyeti'nin Başlıca Şehirleri

Cumhuriyet, Balkan Savaşları sonrası Türk ve Müslüman nüfusun yoğun olduğu geniş bir coğrafyada kuruldu. Başlıca şehirleri şunlardır:

• Darıdere

• Mestanlı

• Eğridere

• Koşukavak

• Kırcaali

• Cebel

• Paşmaklı

• Ortaköy

• Dimetoka

• İskeçe

• Gümülcine

• Sofulu

• Dedeağaç

Yönetim Şekli, Dil ve Bayrak Anlamı

Batı Trakya Türk Cumhuriyeti'nin temel nitelikleri:

Milli Bayrak Anlamı:

Bayrak, Türk ve Balkan coğrafyasının ruhunu taşıyan derin sembollere sahiptir:

• Yeşil: Rumeli Beylerbeyliği'ni

• Beyaz: Hak ve Adaleti

• Siyah: Balkanlar'da akıtılan kanın matemini

• Ay-Yıldız: Türklüğü

• Diğer İki Yıldız: Avrupa ve Asya'yı

Kuruluşa Giden Yol: Balkan Savaşları ve İşgal

1912'de Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ ittifakının Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı I. Balkan Savaşı sonucunda, Osmanlı Balkan topraklarının neredeyse tamamını kaybetti. Londra Antlaşması ile Batı Trakya, Edirne ve Kırklareli gibi Türk şehirleri Bulgar işgaline bırakıldı.

Bulgaristan'ın Ege'ye kadar genişlemesi, diğer Balkan devletlerini (Yunanistan, Sırbistan, Karadağ, Romanya) rahatsız etti ve II. Balkan Savaşı başladı. Bulgaristan'ın Trakya'daki askerlerinin bir kısmını çekmesi, Enver Bey komutasındaki Osmanlı ordusu için bir fırsat doğurdu. Osmanlı kuvvetleri, Edirne ve Kırklareli'yi geri aldı.

Bağımsızlık İlanı ve Uluslararası Tanınma

Osmanlı Devleti'nin Bulgaristan ile yakınlaşmasını engellemek isteyen Atina yönetimi, sürpriz bir kararla Batı Trakya Türk Cumhuriyeti'ni tanıdı ve Dedeağaç'ı geri verdi. Bu hamleye karşılık Sofya yönetimi de Batı Trakya Cumhuriyeti'ni hızla tanıdı.

• Tanıyan Devletler: Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Avusturya-Macaristan, Arnavutluk ve İtalya.

• Tanımayan Devlet: Osmanlı Devleti (Bölge üzerindeki siyasi dengeler nedeniyle).

Osmanlı hükümeti, İstanbul Antlaşması ile Doğu Trakya'yı (Edirne dahil) geri almasına karşılık, Batı Trakya'nın Bulgaristan'a bırakılmasını onaylamak zorunda kaldı.

55 Günlük Direnişin Sonu

Osmanlı'nın geri çekilme emrini kabul etmeyen bölgedeki Türk birlikleri, Osmanlı devleti ile tüm bağlarını kopararak Batı Trakya Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ilan ettiler. Ancak Batılı devletler ve Rusya nezdinde yapılan girişimler sonucu Osmanlı üzerinde baskı kuruldu.

Bu baskılar neticesinde imzalanan antlaşma ile Batı Trakya'nın Bulgaristan'a ilhakı onaylandı. 55 günlük varlığını sürdüren bu destansı devlet, tek kurşun atılmadan, İstanbul'dan gelen Albay Cemal Bey'in gözetiminde Bulgar kuvvetlerine teslim edildi.

???? Unutulmamalıdır ki: Rumeli'nin kaybı; sadece bir toprak kaybı değil, aynı zamanda protokolde daima ilk sırada yer alan ve Osmanlı armasındaki batıyı simgeleyen 6 asırlık Rumeli Beylerbeyliği'nin de kaybıydı.

Kaynakça / İleri Okuma

• AYDINLI, Ahmet, Batı Trakya Faciasının İçyüzü, Akın Yay., İstanbul 1971.

• BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Trakya’da Millî Mücadele, Cilt I, TTK Yay., Ankara 1992.

• CİHAN, Süleyman Sefer, 1913 Batı Trakya Türk Cumhuriyeti, Yeni Batı Trakya Dergisi Yayınları, İstanbul b.t.y.

• GÖRGÜLÜ, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922, TTK Yay., Ankara 1993.

• HALAÇOĞLU, Yusuf, EREN, Halit, “Batı Trakya”, TDVİA, 5. Cilt, İstanbul 1992.

• MÜMTAZ, Hüseyin, “Yüzyıllık Efsane-Batı Trakya (1878-1979)”, Türk Kültürü, Yıl 17, S 196, Şubat 1979.

• TUNCER, Umur, Balkan Savaşları Sonunda Kurulan Batı Trakya Türk Cumhuriyeti, İÜ SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1985.